next page

fehrest page

back page

معجزات راه 
1 - آن حضرت در سفر تبوك چون به وادى القرى رسيد، شب در حجر (ديار ثمود) بود كه به اصحاب فرمود: امشب طوفان شديدى وزيدن خواهد گرفت ، كسى جايى نرود مگر با رفيقش و هر كه شترى دارد پاى آن را ببندد. چنان بادى وزيد كه همه را هراسان كرد، هيچ كس تنها جايى نرفت مگر دو نفر از بنى ساعده كه يكى براى قضاى حاجت و ديگرى در پى شترش رفته بود، اولى در راه خفه شد، دومى را باد به كوه قبيله طى افكند، با دعاى حضرت اولى نجات يافت ، دومى را قبيله طى به مدينه تحفه آوردند(685).
بارش باران 
2 - آن حضرت چون از ديار ثمود(حجر) به سوى تبوك حركت كرد، روزى اصحابش آب را تمام كردند و در بيابان آبى نبود، از عطش به آن حضرت شكايت آوردند، حضرت روبه قبله كرد و دست به دعا برداشت ، آن وقت در آسمان ابرى نبود، وى مرتب دعاى استغاثه مى كرد تا ابرها از هر ناحيه گرد آمده ، باران شديدى باريدن گرفت ، به طورى كه همه سيراب شده ، ظرفها را نيز پر از آب كردند.يكى از ياران آن حضرت (عبدالله بن ابى حدود) به يكى از منافقان (اوس ‍ بن قيظى ) كه در لشكريان بود، گفت : واى بر تو باز در نبوت او شك دارى ؟!
او در جواب گفت : ابرى از آسمان ميگذشت و باريدن آغاز كرد، اين دليل بر نبوت او نمى شد. بعد حضرت به طرف تبوك رهسپار گريدد، و در منزلى ناقه آن حضرت گم شد، منافقى گفت : محمد صلى الله عليه و آله مى گويد كه او پيامبر است و به شما از آسمان خبر مى دهد ولى نمى داند ناقه اش كجاست !
حضرت به نزد ياران بيرون آمد و فرمود: منافقى مى گويد: محمد مى گويد من پيامبرم و از آسمان به شما خبر مى دهم ولى جاى ناقه اش را نمى داند. من والله نمى دانم مگر آنچه را كه خدا به من آموخته است ، و الان خدا به من خبر داد كه ناقه ام در بيابان در فلان دره است و افسارش به درختى بند شده و در آنجا مانده است . رفتند و ناقه را در همانجا يافتند(686).
شهادت عبدالله مزنى 
مردى به نام عبدالله مزنى ذالبجادين در مدينه اسلام آورد و قرآن ياد گرفت و در لشكر تبوك با آن حضرت بود، چون حضرت به تبوك رسيد، عرض كرد يا رسول الله صلى الله عليه و آله دعا كن ، خدا مرا شهادت روزى كند، حضرت فرمود: مقدارى پوست درخت سمره پيش من بياور. او همان پوست را آورد، رسول خدا صلى الله عليه و آله آن را بر بازوى او بست و فرمود: خدايا خون او را بر كفار حرام گردان . او گفت : يا رسول الله صلى الله عليه و آله من چنين نگفتم ، حضرت فرمود: تو وقتى كه در راه خدا به جهاد رفتى و تب كردى و مردى شهيد هستى . چون به تبوك رسيدند، آن مرد چند روز تب كرد و از دنيا رفت (687).
مرگ منافق خطرناك 
در تبوك باد شديدى وزيدن گرفت ، حضرت فرمود: اين براى مرگ منافقى عظيم النفاق است . چون به مدينه برگشتند معلوم شد يك منافق خطرناك در آن روز مرده است (688).
پنج چيز كه فقط به آن حضرت داده شده ست 
راوى گويد: با رسول خدا در تبوك بوديم ، شبها بسيار تهجد مى كرد و هر وقت كه بيدار مى شد مسواك مى نمود و چون نماز مى خواند در كنار خيمه اش مى خواند، گروهى از مسلمانان نيز نگهبانيش ‍ مى كردند. شبى از شبها نماز خواند و چون فارغ شد روى كرد به حاضران وفرمود: پنج چيز به من داده شده كه به انبياء قبل ازمن داده نشده است . (اول ) من براى عموم مردم مبعوث شده ام ، حال اينكه بود پيامبرى كه فقط به قوم خويش مبعوث مى شد.(دوم ) زمين براى من سجده گاه و پاك كننده شده (يا محلى كه مى توانم با آن طهارت و تيمم حاصل كنم ) هر وقت نماز رسيد تيمم مى كنم و نماز مى خوانم : جعلت لى الارض مسجدا و طهورا، اينما اردكتنى الصلوة تيممت و صليت آنهايى كه قبل از من بودند اين را مشكل مى پنداشتند و كنشتها و كليساها نماز مى خواندند.
(سوم ) عنائم براى من حلال شده از آنها مى خورم ؛ ولى آنان كه قبل از من بودند آن را تحريم مى كردند. (چهارم ) چيست آن ، چيست آن ،چيست آن ؟ گفتند: يا رسول الله چيست آن ؟ فرمود: بخواه همه پيامبران خواسته اند آن براى شماست و براى كسى كه به لااله الاالله شهادت بدهد(689).
ماجراى عقبه و منافقان 
از مسلمات لشكركشى تبوك است كه گروهى از منافقان خواستند در گردنه اى رسول خدا صلى الله عليه و آله را پايين انداخته و به قتل رسانند. جريان از اين قرار است كه به وقت مراجعت از تبوك جمعى از منافقان پس از مشورت چنان تصميمى گرفتند. خداوند به رسول خويش از اين كار خبر داد. چون به عقبه (گردنه در نظر گرفته شده ) نزديك شدند، حضرت خطاب به مردم فرمود: از دشت كه هموار و وسيع است حركت كنيد و از گردنه نرويد. مردم در دشت حركت كردند خود حضرت خواست از گردنه برود عماربن ياسر را فرمود: افسار ناقه مرا بگير به حذيفه نيز فرمود: تو هم آن را از عقب بران . در اثناى گذشتن از عقبه متوجه هجوم منافقان شدند كه به آنها نزديك شده و قصد داشتند ناقه حضرت را رم بدهند. حضرت خشمگين شد و فرياد كشيد و به حذيفه فرمود: بر آنها حمله كن . حذيفه با عصاى خود به آن ها حمله كرد و بر روى مركب آن ها زد. منافقان فهميدند كه حيله شان معلوم گشته لذا به زودى برگشته و داخل جمعيت شدند و چون حذيفه به محضر حضرت برگشت پيامبر فرمود: حذيفه به سرعت بران عمار تو نيز به سرعت افسار ناقه را بكش . بدين طريق از آن طرف گردنه پايين آمدند، آنگاه حضرت فرمود: حذيفه آيا از آن ها كسى را شناختى ؟ گفت : يارسول الله صلى الله عليه و اله مركب فلان و فلان را شناختم ولى آنها صورت خود را پوشانيده بودند و نيز ظلمت شب مانع شد كه آن ها رابشناسم .
فرمود: آيا مى دانيد نظرشان چه بود؟ گفتند: نه يا رسول الله فرمود: آنها خواستند از عقبه بيايند تا چون ظلمت عقبه را گرفت مرا از آنجا بيندازند. گفتند: آيا نمى خواهيد چون مردم جمع شدند بفرماييد گردنشان زده شود؟!فرمود: خوش ندارم مردم بگويند: محمد شروع كرده به كشتن اصحابش . آنها جمعا دوازده يا سيزده نفر بودند كه حضرت آنها را به حذيفه و عمار معرفى كرد و اسامى همه را برشمرد(690).
امين الاسلام طبرسى در مجمع البيان در تفسير آيه يحذر المنافقون ان تنزل عليهم سورة تنبئهم بمافى قلوبهم قل استهزؤ ا ان الله مخرج ما كنتم تحذرون (691) فرموده : گويند كه اين آيه در رابطه با آن دوازده نفر نازل شد كه مى خواستند كه به وقت مراجعت از تبوك آن حضرت را در گردنه معروف به قتل رسانند، حذيفه پس ‍ از آن كه بر روى مركب آن ها زد و فرار كردند، به نزد حضرت برگشت ، حضرت فرمود: از آنها كدام كس را شناختى ؟ آن ها را نشناختم آنگاه پيامبر فرمود: آنها فلان و فلان بودند تا همه شان را شمرد...(692)
آياتى كه در اين رابطه نازل شد 
ناگفته نماند از سوره توبه آيات 38 يا ايهاالذين آمنوا اذا قيل لكم انفروا فى سبيل الله اثا قلتم الى الارض ... تا آيه 100 (والسابقون الاولون ) ظاهرا همه اش درباره جنگ تبوك نازل گرديده است چنان كه از محتويات آنها معلوم مى شود، در اين آيات مخصوصا موضع گيرى منافقان و كارشكنى آنها به خوبى معلوم مى گردد، به نقل واقدى ، از آيه 38 تا آخر سوره در آن رابطه نازل شده است .
با اين سه نفر كسى سخن نگويد 
وقتى كه رسول خدا صى الله عليه و آله از تبوك بازگشت آنها كه با حضرت نرفته بودند به محضرش آمده و اعتذار مى كردند كه عذر شرعى داشتيم . تعدادشان نزديك به نود(90) نفر بود، حضرت عذر آن ها و قسم خوردنشان را پذيرفت و فرمود باطنتان با خداست .
ولى با سه نفر كه از خواص اصحابش بود و بدون عذر غفلت كرده و تخلف نموده بودند بسيار سخت گرفت . آنها عبارت بودند از كعب بن مالك از شعراى رسول خدا و از بيعت كنندگان در عقبه دوم و مرارة بن ربيع و هلال بن اميه كه از اهل بدر بودند. حضرت دستور داد كسى با آنها سخن نگويد و زنانشان به آنها نزديك نشوند. آنها در شهر غريب شدند و كسى با آنها سخن نمى گفت ، جواب سلام نمى داد . اين مطلب براى آن ها بسيار سخت شد، پنجاه روز جريان ادامه داشت و به تعبير قرآن مجيد و ضاقت عليهم الارض بما رحبت .
آنگاه خداوند توبه آنها را قبول كرد تحريم شكست و به حال عادى بازگشتند و آيه و على الثلاثة الذين خلفوا حتى اذا ضاقت عليهم الارض بما رحبت و ضاقت عليهم انفسهم و ظنوا ان لاملجاء من الله الا اليه ثم تاب عليهم ليتوبوا ان الله هو التواب الرحيم (693).در اين رابطه نازل شده جريان مفصل آن سه نفر بسيار آموزنده و شنيدنى است ؛ براى تفصيل آن به مغازى واقدى ، ج 3، ص 1049 و خاندان وحى نوشته اينجانب در حالات رسول خدا صى الله عليه و آله فصل با اين سه نفر كسى سخن نگويد و كتب ديگر مراجعه فرماييد.
هدم مسجد ضرار 
ابوعامر راهب مردى از قبيله خزرج بود و در علم تورات و انجيل مهارت كامل داشت . او پيش از هجرت مردم را به آمدن ونبوت آن حضرت نويد مى داد، ولى پس از هجرت چون پيرامون او خلوت شد، بر آن حضرت حسد ورزيد. روزى در مجلسى گفت : يا محمد اين چه دينى است كه به وجود آورده اى ؟ فرمود: دين ابراهيم خليل است .گفت : نه آن نيست . فرمود: بل جئت بها بيضاء نقية آرى همان است كه روشن و پاكيزه آوردم .
ابوعامر گفت : امات الله من كاذب منا طريدا وحيدا غريبا يعنى هر يك از ما دروغ گويد، خدا او را فرارى ، تنها و غريب بميراند.حضرت فرمود آمين .ابوعامر گفت : هر كسى را كه با تو بجنگد يارى خواهم كرد. او بعد از جنگ بدر به مكه گريخت و در احد در لشكر كفار بود، و اولين تير را به لشكر اسلام انداخت . حضرت او را فاسق ناميد و در جنگ حنين حاضر بود. آنگاه به شام گريخت و در صدد گرفتن كمك از پادشاه روم عليه رسول خدا صلى الله عليه وآله بود. از اينجا به منافقان مدينه نامه نوشت : مسجدى بسازيد كه بيايم و در آنجا وضع شما را سامان داده و با محمد صلى الله عليه وآله بجنگيم و او را از ميان برداريم (694) ولى قبل از رسيدن به حضور قيصر، فرارى و تنها و غريب جان سپرد و به دارالبوار رفت . حنظله غسيل الملائكه رضوان الله عليه ، پسر ابوعامر بود كه راه پدر را ترك كرده و اسلام آورد.
عده اى از منافقان قبيله بنى غنيم بن عوف بر اهل مسجد قبا حسد ورزيده ، گفتند: خود مسجدى بنا مى كنيم و بنا كردند و نيز با خود گفتند: به بهانه نماز خواندن در اينجا به نماز محمد صلى الله عليه وآله حاضر نمى شويم . آنها دوازده نفر و به قولى پانزده نفر بودند، و چون از ساختن آن فارغ شدند، براى رسميت دادن به آن محضر رسول خدا صلى الله عليه وآله آمدند كه : يا رسول الله صلى الله عليه وآله ما مسجدى ساخته ايم بياييم در آنجا نماز بخوانيم ، تقاضامنديم تشريف بياوريد و در آنجا نماز بخوانيد و دعا كنيد تا بركت يابد. همچنين منتظر آمدن ابوعامر بودند.
حضرت كه آماده حركت به تبوك مى شد فرمود: من در آستانه مسافرتم و چون از سفر برگشتم ان شاءالله مى آيم و در آنجا براى شما نماز مى خوانم . چون حضرت از تبوك برگشت اين آيه نازل گرديد:
والذين اتخذوا مسجدا ضرارا و كفرا و تفريقا بين المؤ منين وارصادا لمن حارب الله و رسوله من قبل و ليحفلن ان اردنا الاالحسنى والله يشهد انهم لكاذبون لاتقم فيه ابدا لمسجد اسس ‍ على التقوى من اول يوم احق ان تقوم فيه ، فيه رجال يحبون ان يطهروا و الله يحب المطهرين (695)
آنان كه مسجدى ساخته اند براى ضرر رساندن و كفر و ايجاد تفرقه ميان مؤ منان و پايگاه براى كسى كه با خدا و رسول جنيگده و قسم مى خورند كه از ساختن آن جز خير اراده نكرده ايم ، خدا شاهد است كه دروغ مى گويند...
(اى پيامبر) اصلا در آن نماز نخوان . مسجدى كه (مسجد قبا) از روز اول بر تقوا بنا شده سزاوارتر است كه در آن نماز بخوانى در آن مردانى هستند كه خوش دارند پاكيزه باشند خداوند اينگونه اهل طهارت را دوست دارد.
پس از نزول اين آيه ، رسول خدا صلى الله عليه وآله عاصمن بن عوف عجلانى و مالك بن دخشم را فرستاد تا آن مسجد را سوزانده و خراب كردند و فرمود: زمين آن را مزبله كنند(696).آرى اگر مسجدى با آن نيت شوم بنا شود مسجد نيست و بايد مزبله گردد. چنانكه امام سجاد عليه السلام منبر شام را كه در آن به على و امام حسين عليه السلام ناسزا مى گفتند، چوبها ناميد و منبر نخواند و هذه الاعواد گفت .
مرگ عبدالله ابى رئيس منافقين 
بعد از مراجعت آن حضرت از تبوك در اواخر شوال عبدالله بن ابى رئيس منافقان مريض شد، بيست روز در بستر بود كه در ذوالقعده به جهنم واصل شد.پسر او عبدالله بن از مسلمانان واقعى بود گويند: حضرت بر جنازه او نماز خواند آن قبل از نزول آيه ولاتصل على احد منهم مات ابدا ولاتقم على قبره ... (697) بود، و به قولى حضرت براى او نماز خواند جريان بسيار مفصل است ، و چون خبر قطعى در اين رابطه از اهل بيت عليهم السلام نداريم ، نمى شود چيزى گفت . رجوع فرماييد به تفسير مجمع البيان و عياشى و صافى ذيل آن فوق از سوره توبه .
به هر حال مى شود، گفت كه با به درك رفتن آن منافق خطرناك ، رسول خدا صلى الله عليه وآله نفس راحتى كشيد.صداى نود توطئه هاى منافقان عليه اسلام زير سر عبدالله بن ابى بود.
قهر رسول خدا صلى الله عليه وآله از زنانش 
حلبى در سيره و سمهودى در وفاءالوفاء گفته اند: در سال نهم هجرت رسول خدا صلى الله عليه وآله از زنان خود يك ماه قهر كرد. در تفسير قمى ذيل آيه : يا ايهاالنبى قل لازوجك ان كنتن تردن الحياة الدنيا... (698) فرموده : سبب نزول آيه آن بود كه چون رسول خدا صلى الله عليه وآله از خيبر بازگشت و خزانه آل ابى الحقيق به دستش افتاده بود، زنانش گفتند: آنها را به ما بده . فرمود: به حكم خداميان مسلمانان تقسيم كردم . زنانش به خشم آمده و بناى مخالفت گذاشتند و گفتند: شايد شما فكر مى كنيد كه اگر ما را طلاق بدهيد، ديگر كسى از قوم ما با ما ازدواج نخواهد كرد؟! اين سخن بر خدا خوش نيامد، و به حضرت فرمان رسيد كه از آنها دورى نمايد. آن حضرت مدت 29 روز از زنان خود كناره گرفت و در مشربه ام ابراهيم كه زنش ماريه در آنجا بود ماند. تا حدى كه زنانش قاده شده و پاگ گشتند(و شرط طلاق به وجود آمد) آنگاه آيه شريفه فوق نازل شد و زنان حضرت را ميان طلاق و ماندن مخير گردانيد؛ مشروط بر آن كه از حضرت خواستار تجملات و مانند آن نشوند. زنان - كه علاقمند به حضرت رسول صلى الله عليه وآله بودند - گفتند: ما رسول خدا را مى خواهيم نه تجملات را. اولين زنى كه اين كار را كرد و گفت : انى اخترت الله و رسوله ام سلمه بود.
طرسى رحمه الله نيز در مجمع البيان نزديك به آن فرموده است آرى رسول خدا صلى الله عليه وآله كه مى خواست معلم بشر شود و تا آخر راه صحيح زندگى را به مردم نشان دهد، نمى توانست براى زنان خود زندگى تجملى مهيا فرمايد، هر چند كه امكان آن را هم داشت . زنان حضرت از اين كارها زياد مى كردند؛ولى آفرين به زندگانى على و فاطمه عليهاالسلام كه كاملا از اين پيشامدها مبرا بود.
رجم زن عامديه 
علامه مجلسى (699) از المنتقى نقل كرده كه در سال نهم هجرت زنى از قبيله غامد به محضر رسول خدا صلى الله عليه وآله آمد و گفت : يا نبى الله من زنا كرده ام مى خواهم مرا پاك گردانى . فرمود: برو از اينجا. فردا آمد باز اقرار به زنا كرد، و گفت : من زنا كرده ام مى خواهم مرا پاك گردانى . حضرت فرمود: برو. فرداى آن روز آمد و بار سوم اقرار به زنا نمود و گفت : يا نبى الله مرا پاك گردان مى خواهى مرا هم مانند ماعز برگردانى ؟ به خدا قسم من از زنا حامله هستم . حضرت فرمود: برو، صبر كن تا بچه ات به دنيا آيد.
پس ازمدتى كه بچه را در آغوش داشت آمد و گفت : يا نبى الله اين بچه اى است كه زاييده ام .فرمود: ببر تا شير داده و از شير ببرى . چون بچه را از شير بريد، او را در حالى كه تكه نانى در دست داشت آورد و گفت : يانبى الله بچه را از شير بريده ام .حضرت بچه را به يكى از مسلمانان داد تانگهدارى كند.بعد فرمود تا گودالى كندند و زن را تا سينه اش در آن گودال دفن كردند، (ظاهرا زن شوهردار بوده وگرنه حكمش شلاق بود) آنگاه فرمود، او را سنگسار كردند.
هنگام رجم ، خون سر زن به صورت خالدبن وليد، اصابت كرد، و خالد به زن فحش دادو حضرت فرمود: خالد به او فحش نده ؛به خدايى كه روحم در دست اوست اين زن چنان توبه كرد كه اگر عشار (ماليات بگير دروازه ) نيز آن طور توبه مى كرد، آمرزيده مى شد. بعد فرمود: بر او نماز خوانده و دفن كردند.
جريان ماعزبن مالك كه زن به آن اشاره كرد از اين قرار بود كه او به محضر رسول خدا صلى الله عليه وآله آمد و گفت : يا رسول الله صلى الله عليه وآله من زنا كرده ام مرا پاك گردان حضرت از وى روى گردانيد. او از آن طرف آمد و گفت : يارسول الله صلى الله عليه وآله من زنا كرده ام باز حضرت از وى روى گردانيد، بعد از آن آمد و گفت : من زنا كرده ام ، بعد دفعه چهارم آمد و اقرار به زنا كرد.
حضرت فرمود: ديوانه كه نيستى ؟ گفت : نه يا رسول الله صلى الله عليه وآله فرمود: زن دارى ؟ گفت : آرى ... فرمود: شايد آن زن را بوسيده و يا در آغوشت فشرده و يا به او نگاه كرده اى ؟گفت : نه يا رسول الله .فرمود: با او مقاربت كرده اى ، كنايه نمى كنى ؟ گفت : نه همانطور كه ميل در سرمه دان و دلو در چاه رود. فرمود: مى دانى زنا چيست ؟ گفت : آرى من به طور حرام كارى كرده ام كه مرد با زن حلاش مى كند فرمود: از اين اقرار چه نظرى دارى ؟ گفت مى خواهم مرا پاك گردانى حضرت فرمود تا سنگسارش كردند(700).
ناگفته نماند كه هر دو كار از تجليات بسيار بزرگ است كه انسان در اثر ايمان به معاد به قدرى از خدا بترسد كه به چنان شكنجه اى در دنيا آماده شود. در ياران على عليه السلام نيز چنان كسانى بوده اند.هرچند كه اگر توبه مى كردند پذيرفته مى شد.
جريان لعيان ميان مردى و زنش 
مجلسى رحمه الله از المنتقى نقل كرده كه در سال نهم هجرت رسول خدا صلى الله عليه وآله حكم لعان را ميان مردى به نام عموير و زنش خوله اجرا كرد؛ ولى چون حكم لعان در سوره نور آمد كه در سال پنجم نازل گرديد، بنابراين حكم مذكور چند سال قبل از واقعه عويمر نازل شده است ؛ولى از تفاسير معلوم مى شودكه آيات 6 تا 10 از سوره نور بعد از اتفاق قضيه نازل گرديده است والله اعلم (701).
على بن ابراهيم قمى از اعلان قرن سه و چهار در تفسير خويش نقل كرده : علت نزول آيات والذين يرمون ازواجهم ولم يكن لهم شهداء الا انفسهم فشهادة احدهم اربع شهادات بالله انه لمن الصادقين ... آن بود كه : عويمربن ساعده عجلانى به محضر رسول خدا صلى الله عليه وآله آمده و گفت : يا رسول الله شريك بن سحماء با زن من زنا كرده و از او حامله است . حضرت از وى روگردانيد تا اينكه او چهار بار اين سخن را تكرار كرد. حضرت به منزل خويش آمد و آيه لعان نازل گرديد. پس از نماز عصر، حضرت به عويمر فرمود: زنت را در اينجا حاضر كن ؛ درباره شما آيه نازل شده است عويمر پيش زنش آمد و گفت : رسولخدا صلى الله عليه وآله تو را مى خواهد. زن كه در ميان قوم خويش محترم بود، با عده اى به مسجد آمد. رسول خدا صلى الله عليه وآله به عويمر فرمود: به طرف منبر رفته و با يكديگر ملاعنه كنيد. عويمر گفت : چه كنم ؟ فرمود: برو پيش و بگو: خدا را شاهد مى گيرم كه در نسبت زنا به نزم راست مى گويم . او جلو رفت و آن طور گفت ، حضرت فرمود: تكرار كن . تكرار كرد، فرمود: باز تكرار كن . تا چهار بار تكرار كرد، بعد فرمود: در دفعه پنجم بگو: لعنت خدا بر من اگر دروغگو باشم (702) او چنان گفت ؛حضرت فرمود: اگر دروغ گفته باشى لعنت خدا بر تو حتمى است بعد فرمود: برو كنار.
آنگاه به زنش فرمود: تو هم مثل شوهرت شهادت مى دهى و گرنه حد خدا را بر تو جارى خواهم كرد. زن نگاه به قوم خويش انداخت و گفت : در اين شامگاه اينها را روسياه نخواهم كرد.به طرف منبر رفت و گفت : خدا را شاهد مى گيرم كه عويمر در اين نسبت كه به من مى دهد دروغگوست . حضرت فرمود: تكرار كن او تاچهار بار تكرار كرد، فرمود: در دفعه پنجم خودت را لعنت كن ، اگر شوهرت راستگو باشد، او چنان گفت . حضرت فرمود: واى بر تو اگر دروغ گفته باشى .لعنت خدا براى تو حلال نخواهد بود گفت : مهريه اى كه داده ام چه مى شود؟فرمود: اگر دروغ مى گويى ، مهريه براى تو از دروغ بعديدتر ا ست و اگر راست مى گويى مهريه در مقابل حلال بودن او براى تو بوده است ... طبرسى در مجمع البيان ذيل آيه فوق آن را با چند وجه نقل كرده و فرموده نام آن مرد هلال بن اميه بوده است .اين حكم يكى از احكام عجيب درباره پيشامدهاى فوق است . گويند: چون آيه قذف نازل گرديد، بعضى از مسلمانان ضمن قبول كردن آن گفتند: اگر انسان كسى را با زنش ببيند زنا مى كند تا برود شاهد بياورد، زانى كارش را تمام كرده و رفته است و اگر به تنهايى شهادت بدهد حد قذف خواهد خورد پس چه بايد كرد؟ تا حكم لعان نازل گرديد.
موت نجاشى پادشاه حبشه 
در سال نهم هجرت در ماه رجب اصحمه پادشاه حبشه از دنيا رفت ، او همان است كه به مهاجرين مسلمان پناه داده بود، خودش نيز پس ‍ از نامه رسول خدا صلى الله عليه وآله و دعوت به اسلام ، اسلام آورده بود.
حضرت به مصلاى مدينه تشريف برد و با مسلمانان بر او از دور نماز ميت خواند، از عايشه نقل شده ، پس از وفات نجاشى پيوسته در قبر او نور مشاهده مى شد(703) با اين كار معلوم شد كه بر ميت مى شود نماز غائب خواند.
فوت ام كلثوم دختر رسول الله صلى الله عليه وآله 
از حوادث سال نهم هجرت فوت ام كلثوم دختر رسول خدا صلى الله عليه وآله بود.در شيعيان آن سال ، ام كلثوم با عقبه پسر ابولهب ازدواج كرده بود، و هنوز به خانه او نرفته بود كه سوره تبت يدا ابى لهب و.. نازل گرديد، ابولهب به اوگفت : پسر من نيستى اگر زنت را طلاق ندهى . او ام كلثوم را طلاق داد، وى در مكه بود، بعد به مدينه هجرت كرد، در سال سوم هجرت در ماه ربيع الاول بعد از فوت رقيه با عثمان ازدواج نمود(بنابر مشهور) و در شعبان سال نهم وفات يافت ، اسماء بنت عميس و صفيه بنت عبدالمطلب و ام عطيه او را غسل دادند، و ابوطلحه به قبرش داخل شد.(704)
نزول سوره برائت 
از وقايع مهم سال نهم هجرت نزول سوره مباركه توبه است كه حضرت اول ابوبكر را به خواندن آن بر مشركان در مكه ماءمور كرد و سپس از او گرفت . امين الاسلام طبرسى در مجمع البيان در اول سوره توبه فرموده : مفسران و محدثان اتفاق دارند در اين كه : چون سوره برائت نازل گرديد رسول خدا آن را به ابى بكر داد، سپس از وى گرفت و به على بن ابيطالب عليه السلام داد... و امر كرده ده آيه از اول آن را بر مشركان بخواند و پيمان آنها را به طرف خودشان بيندازد.
مرحوم شيخ در ارشاد فرموده : از فضائل مولا اميرالمؤ منين آن است كه رسولخدا صلى الله عليه وآله سوره برائت را به ابى بكر داد تا به وسيله آن عهد مشركان را (با شرايطى ) به سوى خودشان انداخته و كان لم يكن بودن آن را اعلام نمايد، ابوبكر مقدارى از مدينه دور شده بود كه جبرئيل نازل شد و گفت : خداوند سلامت مى رساند و مى فرمايد: لايؤ دى عنك الا انت اورجل منك بايد يا خودت جريان را بر مشركان برسانى يا مردى از اهل تو. حضرت على بن ابيطالب را خواست فرمود: ناقصه غضباء من را سوار شو و خودت را به ابى بكر برسان و برائت را از او بگير و به مكه ببر و پيمان مشركان را به سويشان بينداز و به ابى بكر بگو كه اگر خواست با تو باييد وگرنه به مدينه برگردد.
على عليه السلام خودش را به ابى بكر رسانيد، ابوبكر از ديدن او مرعوب شد و گفت : يا اباالحسن منظورت از آمدن چيست ؟ آيا مى خواهى با من بيايى يا علت ديگرى دارد؟ فرمود: رسول خدا صلى الله عليه وآله امر كرد خودم را به تو برسانم و سوره برائت را گرفته به مردم ابلاغ كنم و تو را مخير نمايم . در رفتن و برگشتن گفت : نه پس من به مدينه برمى گردم . وچون به مدينه برگشت ، به محضر آن حضرت آمد وگفت : يا رسول الله شما مرا به كارى اهل دانستيد كه مردم گردن دراز كرده به من نگاه مى كردند، چون پى آن كار رفتم مرا برگرداندى چه شده ؟ آيا درباره من آيه اى نازل گشته است ؟ فرمود: نه ؛ولى جبرئيل پيش من آمد و از خدا پيام آورد كه اين كار را بايد من انجام بدهم يا مردى از اهل من و على از من است و از طرف من فقط على مى تواند اين كار را بكند(705).
منظور از خواندن اول سوره برائت ، قطع نظر از اعلام بيزارى خدا و رسول خدا از مشركان ، ابلاغ چهار مطلب بود، اول : هيچ يك از كفار حق داخل شدن در كعبه را ندارد، دوم : مشركان من بعد حق به جا آوردن اعمال حج ندارند، سوم كسى حق ندارد در حال عريان بودن بيت را طواف كند، چهارم : هر كه با رسول خدا صلى الله عليه وآله عهدى بسته عهدش تا آخر مراعات خواهد شد و هر كه عهدى نبسته فقط تا چهار ماه مهلت دارد و اگر اسلام نياورد كشته خواهد شد. موارد اول و دوم و چهارم اين مطالب در آيات 1تا 28 سوره برائت آمده است .
چون آن حضرت به مكه آمد در عرفه ، و مزدلفه و روز قربان نزد قربان نزد جمره ها و در ايام تشريق ، سوره برائت را بر آنها خواند و مطالب را اعلام فرمود و در همه آن ها با صداى بلند ندا مى كرد: برائة من الله و رسوله الى الذين عاهدتم من المشركين فسيحوا فى الارض ‍ اربعة اشهر... (706).
ناگفته نماند: اين ماءموريت كه به على عليه السلام محول گرديد، قطع از اين كه : حكايت از جانشينى امام بعد از رسول الله صلى الله عليه وآله دارد، اين كار يك مرد شجاع و بى باك وقوى و با ايمان مثل على عليه السلام را لازم داشت و از ابوبكر كه محافظه كارى بيش نبود، ساخته نبود. آرى فقط آن حضرت بود كه توانست بر مشركان فرياد كشيده و: برائة من الله و رسوله را بخواند.
مباهله با نصاراى نجران 
جريان مباهله با نصارى نجران را ابن اسحاق در سيره خود در اوائل هجرت نقل كرده .ابن اثير در كامل در سال دهم هجرى روز بيست و چهارم ذوالحجة و مجلسى رحمه الله در بحارالانوار، جلد 21، در وقايع سال نهم هجرت آورده است ؛ما نيز به تبع مرحوم مجلسى آن را در حوادث سال نهم نقل مى كنيم .
پس از فتح مكه و استقرار حكومت اسلام رسول خدا صلى الله عليه وآله نامه اى به اهل نجران يكى از شهرهاى يمن و در مرز حجاز، نوشت و آنها را به اسلام دعوت فرمود: مضمون نامه آن بودكه بياييد مسلمان شويد وگرنه ، تحت الحمايه بودند را قبول كرده و جزيه بدهيد، و در غير اين صورت آماده جنگ باشيد و در ضمن نامه اين آيه آمده بود: قل يا اهل الكتاب تعالوا الى كلمة سواء بيننا و بينكم الا نعبد الاالله و لانشرك به شيئا ولايتخذ بعضنا بعضا اربابا من دون الله فان تولوا فقولوا اشهدوا بانا مسلمون (707).
آنها بعد از خواندن نامه حضرت تصميم گرفتند به مدينه آمده و با رسول خدا صلى الله عليه وآله درباره دين او و موفقيت مسيح عليه السلام گفتگو نمايند(708) و هيئت نصارا به مدينه آمده و در وقت نماز خود ناقوس زده و در مسجدالنبى نماز خواندند. اصحاب به حضرت گفتند: يا رسول الله صلى الله عليه وآله چرا اين كار را در مسجد شما انجام دهند؟! فرمود: كارى به ايشان نداشته باشيد. چون از نماز فارغ شدند، به محضر حضرت آمده و به گفتگو نشستند و گفتند: مردم را به چه چيز دعوت مى كنى ؟ فرمود: به شهادت لااله الاالهل و رسالت خودم و اين كه عيسى بنده اى مخلوق بود، مى خورد، مى آشاميد، قضاى حاجت مى كرد (نه خدا بود، نه پسر خدا، نه يكى از سه خدا) گفتند: پس پدرش كه بود؟ حضرت توسط وحى آسمانى به آنها فرمود: درباره آدم چه مى گوييد آيا بنده مخلوق نبود؟ آيا نبود كه مى خورد، مى آشاميد قضاى ، حاجت مى كرد و زن مى گرفت ؟گفتند: آرى فرمود: پدرش كه بود؟ در جواب خاموش ‍ ماندند(709) خداوند نزديك به هفتاد آيه از اول سوره آل عمران نازل فرمود از جمله ان مثل عيسى عندالله كمثل آدم خلقه من تراب ثم قال له كن فيكون ...فمن حاجك فيه من بعد ماجاءك من العلم فقل تعالوا ندع ابنائنا و ابنائكم و نسائنا و نسائكم و انفسنا و انفسكم ثم نبتهل فنجعل لعنة الله على الكاذبين (710)
و چون آنها قانع نشده و نداشتن پدر را دليل ابن الله دانستند، حضرت فرمود: با من مباهله كنيد اگر من راستگو باشم لعنت خدا بر شمانازل باشد و اگر شما راستگو باشيد بر من نازل شود، گفتند: انصاف كردى آنگاه وعده مباهله گذاشتند. نصارا چون به منزل بازگشتند، رؤ ساى آنها كه سيد و عاقب و اهتم بودند، گفتند: اگر فردار با يارانش بيايد مباهله خواهيم كرد، چون او در صورتى اهل بيت و خواص خويش را مى آوردكه راستگو باشد. فرداى آن ، نصارا در محل مباهله حاضر شدند، ديدند آن حضرت با اميرالمؤ منين و فاطمه و حسن و حسين عليهماالسلام آمدند. نصارى گفتند: اينها كيانند؟ جواب شنيدند كه آن عموزاده و دامادش على بن ابيطالب و آن زن دخترش فاطهم و آن دو پسرانش (دخترزادگانش ) حسن و حسين اند، نصارى از ديدن اين وضع هراسان شده و گفتند: ما را از مباهله معاف دار، ما مباهله نمى كنيم . حضرت با آنها روى جزيه مصالحه فرمود(711).
بنابر روايتى : چون رسول خدا صلى الله عليه وآله بعد از رسيدن به محل زانو به زمين زد آماده مباهله شد، اسقف نصارى گفت : مانند پيامبران براى مباهله به زانو نشست چون اسقف برگشت سيد گفت : برو پيش مباهله كن ... اسقف گفت : انى لارى وجوها لو ساءلواالله ان يزل الجبل من مكانه لازاله فلاتبتهلوا فتهلكوا
رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: به خدايى كه جانم در قبضه اوست اگر مباهله مى كردند به صورت ميمونها و خوكها درمى آمدند و اين وادى برايشان پر از آتش مى شد و سال به پايان نمى رسيد مگر آن كه همه هلاك مى شدند. جزيه اى كه معين شد عبارت بود از دو هزار حله (لباس ) كه هر حله به قيمت چهل درهم ، اضافه ياكم به همان قيمت حساب مى شد.نيز لازم بود سى عدد نيزه و سى عدد زره عاريه بدهند، در صورتى كه جريان در يمن پيش آيد و لازم شود، رسول خداصلى الله عليه وآله ضامن است كه آنها را برگرداند(712).
مكتوب مصالحه بر جزيه توسط على بن ابيطالب عليه السلام نوشته شد و عمروبن عاص و مغيرة بن شعبه آن را امضاء كردند، و لازم بود هزارحله در ماه صفر و هزار حله در ماه رجب بدهند (713) و بدين طريق غائله نجران به پايان رسيد و در اين جا با بررسى دو نكته مهم جريان را به اتمام مى رسانيم .
اول : اين كه پيشامد در تمام دوران رسالت آن حضرت بى نظير است ، نه نزول وحى ، نه شق القمر، نه معراج ، نه هيچ واقعه ديگر به اهميت اين واقعه نيست . همه آنها توسط خداوند انجام پذيرفته ؛ولى اين كه معركه غير از آنهاست ، فرض كنيد: انسانى در مقابل حريف ايستاده و مى گويد: تو سخن بگو تا اين كوه به آسمان رود و يا من بگويم تا از جا بلند شود، تمام حيثيت و دين حكومت رسول خدا صلى الله عليه وآله در خطر اين پيشامد بود و از چهارصد فقط يك صورت به نفع حضرت بود، اگر نفرين هيچ طرف قبول نمى شد، و اگر نفرين هر دو طرف قبول مى شد، و اگر فقط نفرين نصارى قبول مى شد، اسلام و حضرت از بين رفته بود، و تنها اگر فقط نفرين حضرت قبول مى شد به نفع اسلام بود.
ولى مى بينيم رسول خدا صلى الله عليه وآله با كمال جراءت قدم به ميدان گذاشت و سربلند بيرون آمد. خدايا آن بزرگوار به وعده هاى تو چقدر ايمان داشت و آن طرف پشت پرده را چطور آشكارا مى ديد كه با وجدان آرام و قلب مطمئن و خاطر آسوده مانند انسانى كه براى نوشيدن آب مى رود، قدم به مباهله گذاشت و حريف را زبون كرد. عجبا!! عجبا!! اين مطلب يدرك ولايوصف است .
دوم : بنابر تطبيق آيه شريفه ، فاطمه زهرا عليهاالسلام درجاى نسائنا و حسنين عليهماالسلام در جاى ابنائنا و اميرالمؤ منين عليه السلام درجاى انفسنا قرار گرفته است به اتفاق فرقين رسول خدا صلى الله عليه وآله جز چهار نفر، كسى را با خود نبرده است و نيز معلوم مى شودكه سه كلمه فوق جز چهار نفر مصداق واقعى نداشته است وگرنه لازم بود براى تحقق صيغه جمع ، ديگران را نيز ببرد، و چون معلوم شد كه على عليه السلام در جاى نفس پيامبر صلى الله عليه وآله است ديگر با وجود نفس پيامبر كسى نمى تواند جانشين پيامبر صلى الله عليه وآله باشد. روايت شدن : ماءمون عباسى به حضرت رضا عليه السلام گفت : ما الدليل على خلافة جدك ؟ قال : آية انفسنا دليل بر خلافت جدت على بن ابيطالب چيست ؟ فرمود: آيه انفسنا كه خداوند جدم را نفس پيامبر صلى الله عليه وآله خوانده است خدايا چه مى شدكه از اول سفارشات و اوامر رسول خداصلى الله عليه وآله در رابطه با خلافت مرود عمل قرار مى گرفت واين شكافت بزرگ كه مسلمين را بدبخت كرده و خواهد كرد، به وجود نمى آمد و مسلمانان يك دست مى شدند؟!
ونعم الحكم الله چه تماشايى است دادگاه روز قيامت درباره آنان كه تابع هوى نفس شده و اين گرفتارى عظيم را براى اسلام بوجود آوردند. آرى نفس و شيطان از هر دشمن بزرگى بزرگترند؛ زيرا كه دست انسان را گرفته و تا آتش جهنم مى برند.
سنة الوفود يا آمدن نمايندگان قبائل به مدينه و اظهار اسلام 
از حوادث بسيار مهم سال نهم آن است كه قبائل عرب پس ازفتح مكه فوج فوج اسلام را قبول كرده و به دين خدا داخل شدند و آيه يدخلون فى دين الله افواجا تحقق پيدا كرد. و بدين طريق جزيرة العرب يك پارچه شد و جنگها و درگيريها به صلح و آرامش ‍ مبدل گرديد. ابن اسحاق در سيره خود، سال نهم را سنة الوجود خوانده است (714) طبرسى در اعلام الورى ، ص 125، و ابن هشام در سيره ، ج 4، ص 205، گفته اند: چون قبيله ثقيف (اهل طائف ) مسلمان شدند، قبائل فوج فوج نمايندگان خويش را به مدينه فرستاده و داخل دين مبين اسلام شدند.
يعقوبى در تاريخ خود از بيست وشش قبيله نام مى برد كه رؤ ساى آنها با گروهى به مدينه آمدند: نقل يعقوبى بدين قرار است :
قبيله مزينه به رياست خزاعى ، قبيله اشجع به رياست عبدالله بن مالك ، قبيله اسلم به رياست بريدة قبيله سليم به رياست وقاص بن قمامه ، قبيله بنوليث به رياست صعب بن جثامه ، قبيله قزاره به رياست عينية بن حصين ، قبيله بنوبكر به رياست عدى بن شراحيل ، قبيله طى به سرپرستى عدى بن حاتم ، قبيله بجيله به رياست قيس ‍ بن غربه ، قبيله ازد، به رياست صردبن عبدالله ، خثعم به رياست عميس بن عمرو، گروه ديگرى از طى به سرپرستى زيدبن مهلهل ، قبيله بنوشيبان ... قبيله عبدالقيس به رياست اشجع الحصرى ، نمايندگان پادشان حمير. قبيله جذام به رياست فروة بن عمرو، قبيله حضر موت به رياست وائل بن حجر، قبيله ضباب به سرپرستى ذوالجوشن ، قبيله بنى اسد به رياست ضراربن ازور، قبيله بنى اكارث به رياست ، يزيد بن عبدالمدان ، قبيله كنانه به سرپرستى قطن بن حارثه و انس بن حارثه ، قبيله همدان به رياست مسلمة بن هزان ، قبيله باهله به رياست مطرف بن كاهن ، قبيله بنوحنيفه ، در معيت مسليمه كذاب ، قبيله مراد به رياست فروة بن مسيك و قبيله مهره به سرپرستى مهرى بن ابيض (715).
سال دهم هجرت 
رفتن على بن ابيطالب به يمن 
ازحوادث سال دهم هجرت كه مناسب هدف اين كتاب مى باشد اعزام على بن ابى طالب عليه السلام به يمن براى دعوت مردم آنجا به اسلام است واقدى در مغازى ، ج 3، ص 1079 گويد: اين كار در رمضان سال دهم هجرى بود و على بن ابى طالب عليه السلام در قبا اردو زد، و آنگاه با سيصد نفر عازم يمن گرديد.
رسول خداصلى الله عليه وآله پرچمى به او داد و برسرش عمامه گذاشت و فرمود: چون به كنار آنهارسيدى شروع به جنگ نكن مگر آن كه آنها شروع بكنند... و به اهل يمن بگو: آيا حاضريد بگوييد لااله الاالله ، اگر گفتند آرى ، بگو، حاضريد نماز بخوانيد؟ اگر گفتند آرى ، بگو حاضريد زكات اموال خود را به فقرايتان بدهيد و اگر گفتند: آرى ، ديگر چيزى از آن ها مخواه ، به خدا اگر به وسيله تو يك نفر را هدايت كند براى تو بهتر است از هر آن چه آفتاب بر آن تابيده يا از آن غروب كرده است : والله لان يهدى الله على يدك رجلا واحدا خيرا لك مما طلعت عليه الشمس او غربت
شيخ مفيد، رحمه الله در ارشاد فرمود: اهل تاريخ متفقند بر آن كه رسول خدا صلى الله عليه وآله خالدبن وليد را به يمن فرستاد تا مردم آنجا را به اسلام دعوت كند جمعى در اين سفر از جمله ، براءبن عازب با خالد رفته بودند. خالد شش ماه تمام در يمن بود و آنها را به اسلام دعوت مى كرد، ولى يك نفر هم اسلام نياورد.اين كار رسول خدا صلى الله عليه وآله را محزون كرد. عاقبت على عليه السلام را خواست وفرمود كه خالد و همراهان او را به مدينه برگرداند و فرمود: اگر كسى از آنها خواست با تو بماند مانع نشو.براء بن عازب رحمه الله گويد: من از كسانى بودم كه با آن حضرت ماندم .
چون به اوائل يمن رسيديم و مردم از آمدن ما مطلع شدند در مقابل ما جمع آمدند. على بن ابى طالب با ما نماز صبح خواند آن وقت جلو رفته و خدا را حمد و ثنا گفت و نامه رسول خدا صلى الله عليه وآله را بر آن مردم خواند، همه قبيله همدان در يك روز اسلام آوردند. اميرالمؤ منين عليه السلام جريان را به رسول خدا صلى الله عليه وآله نوشت . حضرت از اين خبر بسيار شاد شد و به سجده افتاد.بعد برداشت و نشست و فرمود: السلام على همدان ، آنگاه بعد از اسلام آوردن همدان ، ساير اهل يمن به اسلام روى آوردند(716)، امام - صلوات الله عليه - در يمن قضاياى مفصلى داشت كه مفيد در ارشاد، ص 93 - 95، و مجلسى در بحارالانوار، ج 21، ص 360 - 363 و در جاهاى ديگر به بعضى از آنها اشاره شده است .
ارسال نمايندگان براى جمع آورى زكات 
ابن اثير در كامل گويد: رسول خدا صلى الله عليه وآله در سال دهم هجرى ماءمورين خود را براى جمع آورى زكات و جزيه و ماليات به اطراف فرستاد، از جمله مهاجرين ابى اميه را به صنعاء فرستاد كه اسود عنسى مدعى نبوت ، عليه او شورش كرد و زياد بن اسد انصاى را براى صدقات حضرموت گسيل فرمود. عدى بن حاتم طايى را براى زكات قبيله طى و اسد اعزام كرد. مالك بن نويره را براى زكات حنظله زبرقان بن بدر و قيس بن عاصم را براى زكات بحرين و على بن ابيطالب عليه السلام را براى صدقات و جزيه نجران فرستاد، و به على عليه السلام فرمود: زكات و جزيه را جمع كرده و برگردد.او بعد ا از انجام كارش به محضر رسول خدا صلى الله عليه وآله در مكه در حجة الوداع برگشت و مردى از يارانش را فرمانده لشكريان نمود. آن فرمانده از خمس غنائم كه مى بايست تحويل رسول خدا صلى الله عليه وآله شود لباسهايى به لشكريان داد، حضرت آنها را گرفت . لشكريان از اين كار به رسول خدا صلى الله عليه وآله شكايت كردند. حضرت در خطبه اى كه خواند فرمود: از على بن ابى طالب شكايت نكنيد به خدا قسم او در راه خدا و اجراى اوامر او سختگير است : ايهاالناس لاتشكوا عليا فوالله انه لاخشن فى ذات الله و فى سبيل الله (717) مرحوم مجلسى (718) نقل كرده است ، واقدى ، در مغازى ، جلد 3، ص 1079 به بعد احكام زكات را نيز در ضمن اين مطلب آورده است .
وفات ابراهيم فرزند رسول خدا صلى الله عليه وآله 
در سال دهم هجرت ابراهيم پسر رسول خدا صلى الله عليه وآله كه از ماريه قبطيه به دنيا آمده بود و در آن هنگام دو ساله بود از دنيا رفت . او در سال هشتم هجرت در ذى الحجه به دنيا آمد و در سال دهم هجرى در ربيع الاول از دنيا رفت و در بقيع مدفون گرديد، در روز وفات وى آفتاب گرفت . حضرت گفت : ان شمس و القمر آيتان من آيات الله لاينكسفان لموت احد فاذا رايتموها فعليكم بالدعاء حتى تكشف (719). اين جريان به طور مفصل در بيان نماز كسوف و خسوف روشن گرديد.
حضرت بر سر قبر ابراهيم ايستاد و فرمود: اگر اين نبود كه درگذشته پاداشى است براى در دنيا مانده و اگر اين نبود كه زندگانى نيز به مردگان خواهند پيوست ، اى ابراهيم ما بر تو محزون مى شديم . بعد از آن حضرت به گريه افتاد و فرمود: چشم اشك مى ريزد، قلب محزون مى شود(ولى شكايت نمى كنيم ) فقط آن را مى گوييم كه خدا راضى باشد اى ابراهيم ما براى تو محزونيم (720)

next page

fehrest page

back page